APPELBOOM SNOEIEN

De appelboom snoeien, verzorgen en tuin ideeën 

Appeltje appeltje aan de wand, welke is het lekkerste van het land? Die uit eigen tuin natuurlijk! Wat is nu lekkerder dan een zelf geoogst appeltje? Voor zowel degene met een grote als een kleine tuin kan dit naast de lekkere oogst ook zorgen voor een unieke uitstraling in jouw tuin. In alle seizoenen is de appelboom prachtig. Het blad, de mooie bloesem tijdens de bloei en de kleurende vrucht aan de takken. Hoe zorg je voor een appelboom, hoe moet je hem snoeien, hoe zet je hem in een pot en hoe verwerk je dit mooi in je tuin? Dat lees je hieronder. 

De appelboom in al zijn soorten

Appels zijn er in verschillende soorten, kleuren en smaken. Meer dan 1000 soorten. Zoveel? Ja, echt! Tot op de dag van vandaag komen er nog steeds nieuwe soorten bij. Bij elke verschillende soort appel hoort ook een ander soort appelboom. In Nederland zijn de meest gangbare soorten die je bij de supermarkt en groenteboer in het schap tegen zal komen. De Elstar, Granny Smith, Fuji en de Jona Gold. Maar er zijn er dus nog heel veel meer. Er wordt veel onderzoek gedaan naar het kweken van nieuwe appelrassen om interessante nieuwe soorten te laten ontstaan. Naar schatting zijn er over de hele wereld wel 7000 verschillen rassen te vinden. 

Een klein stukje geschiedenis van de appelboom

Misschien vraag je je af waarom er zoveel verschillende soorten appelrassen zijn. En waarom sommige appelrassen van de ene op de andere dag verdwijnen. Vroeger, heel wat jaar terug, had elke stad of elk gebied zijn eigen appelras. De rassen waren oud of halfzuur, verschillend in kleur, vorm en grootte. De Groninger Kroon, Lunterse Pippeling en de Brabantse Bellefleur zijn voorbeelden uit de 19e eeuw.

Er zijn in Nederland verschillende verenigingen die gezamenlijk deze oude appelrassen in stand proberen te houden. Dat valt niet altijd mee. De reden dat er bepaalde rassen uitsterven is omdat ze bijvoorbeeld worden vervangen door een ras dat beter is bestand tegen ziektes. De soorten die minder vatbaar zijn, hebben een betere kans om te overleven. Ook kijken we tegenwoordig meer naar de kleur van de appels en de smaak. En appel die er aantrekkelijk uitziet verkoopt beter, we kopen dus een beetje met onze ogen. 

Waarom is een appel groen, of rood?

Appels hebben verschillende tinten, van geel, groen en rood en alle kleuren die hiertussen liggen. De groene kleur van de appel wordt veroorzaakt door het stofje chlorofyl, wat in de appel zit. Deze kleurstof neemt CO2 uit de atmosfeer op en zet dit om in belangrijke bouwstenen. De energie die bij dit proces vrijkomt wordt ook weer gebruikt voor andere belangrijke stoffen die de appelboom produceert. Alle delen van de appelboom die zich boven de grond bevinden bezitten het meeste chlorofyl. De groene kleur in een appel is dus een restant van het begin van het groeiproces. 

De rode kleur van appels ontstaat op een hele andere manier, en wel een hele belangrijke. De rode kleur van de appel wordt veroorzaakt door een kleurstof die anthocyaan heet. Deze kleurstof kan zowel blauw als rood zijn. Deze stof beschermt de appelboom tegen teveel zonlicht. Maar dat is niet de enige bescherming. Het zorgt er ook voor dat de appelboom kan voortplanten. Dieren kunnen de rode kleur goed zien en herkennen het als iets heerlijks. Zij zullen de appels eten, verteren en uitpoepen. Het klinkt wat onsmakelijk maar wanneer in de poep zaadjes van de appel zitten worden deze verspreid. Op de nieuwe plek kan een nieuwe boom groeien. Dat maakt de cirkel weer rond.

Een type appelboom kiezen

Bomen hebben wat ruimte nodig. De leibomen, patio’s en ballerina’s zijn kleinere en slanke types en die passen goed in een tuin met wat minder ruimte. Sterker nog, die kunnen prima in een mooi bloempot of plantenbak. Een laagstam is dan geschikt. Een middelstam of hoogstam zegt het al, die schieten in de hoogte. Voor een tuin is dat niet altijd wenselijk.

Kies het type boom waarvan je de appels heerlijk vindt. Zoet of juist wat zuur. En misschien nog wel belangrijker: een moesappel of een handappel. Zie jij jezelf al appeltaarten bakken van je oogst? Of verse appelsap maken?

Bestuiving voor de bloei

Let op, voordat je een soort kiest is het belangrijk om te weten of jouw voorkeur een ras is dat een andere appelboom nodig heeft voor de bestuiving. Deze bestuiving is nodig om appels te oogsten. Meeste appelbomen hebben een ander ras nodig voor de bestuiving. Die boom hoeft er niet pal naast te staan, ga uit van een boom binnen een omtrek van 100 meter. De soort maakt in principe niet uit, zolang ze maar tegelijkertijd bloeien en de kwaliteit van het stuifmeel overeenkomt. Als er in jouw omgeving veel tuinen zijn waar ook appelbomen in staan dan is de kans groot dat jouw boom wordt bestoven.

Staan er in de omgeving geen appelbomen in tuinen bij buren, dan kun je zelf meerdere bomen planten van verschillend ras die op hetzelfde moment in bloei staan. Ideaal zijn natuurlijk de appelbomen die zelfbestuivend zijn. Dan hoef je geen rekening te houden met appelbomen in de omgeving.

De hoeveelheid appels die je kunt oogsten zijn bij zelfbesturende bomen een stukje minder dan bij appelbomen die kruisbestuiving nodig hebben. Enkele voorbeelden van zelfbestuivende appelbomen zijn: Zoete Kroon, Brabantse Bellefleur, Early Victoria, Groninger Kroon, Laxton’s Superb, London Pippin en Mank’s Codlin. Als je niet zeker bent of de soort die je kiest wel of niet zelfbestuivend is. Vraag dan advies aan een kweker.

Zijn alle appels van appelbomen eetbaar?

In principe wel, er zijn geen giftige appelboom rassen. Alleen de sierappel doet zijn naam eer aan, de appels zijn voor de sier en minder eetbaar. Je kunt ze wel eten maar smaken niet lekker. Ze zijn zuur, erg hard of juist smakeloos.

Waar plaats je een appelboom precies?

De appelboom doet het erg goed in Nederland. Het klimaat dat wij hebben in voornamelijk West-Europa is perfect voor de appelboom om goed te groeien. Vroeger was dat anders, appels komen oorspronkelijk uit China maar dat is ver voor Christus. De appelboom heeft zich al zoveel jaar kunnen aanpassen aan ons klimaat dat we het geen wonder is dat we in het westen van Europa zoveel appelbomen hebben.

Fruitbomen houden van een zonnige plaats in de tuin. Appelboom dus ook, al kunnen ze het ook goed doen op een plek half in de schaduw.

Een appelboom planten, hoe pak je dat aan?

Een appelboom planten kun je het beste tussen tussen november en maart. De bovenkant van de kluit moet gelijk aan de grond geplant worden. Maak de kluit goed nat en spreid de wortels in de grond. Hiermee geef je de boom ruimte om te groeien en zich stevig in de aarde te zetten. Wij adviseren altijd om wat potgrond te gebruiken voor extra voeding. Het liefst zelfs met wat koemestkorrels voor een warme start.

Meeste bomen hebben hup nodig van een houten paal ter ondersteuning. Bij struiken, laagstam, is dat minder maar ook daar zetten we nog wel eens ondersteuning bij. In het begin staat de boom nog niet zo stevig in de grond en zo bescherm je hem tegen de wind. Zeker appelbomen in een bloempot of plantenbak, die staan wat hoger en minder beschut.

Verzorging van de appelboom

Maar hoe moet ik de appelboom nou precies verzorgen vraag je je misschien af? De appelboom heeft eigenlijk maar weinig verzorging nodig. Geef hem wel zo nu en dan mestkorrels met wat kalk. In mestkorrels zit een hoop voeding waar de appelboom het goed van doet. Kalk helpt de boom om de voeding uit mestkorrels beter op te nemen. Staat je boom in een grote bloempot of plantenbak, zorg dat de aarde in de pot niet te droog wordt.

Appels van je appelboom oogsten

Het liefste pluk je de appels op het moment dat de appel rijp is. Geen zorgen, pluk je iets te vroeg dan rijpen appels binnen in huis verder. Pluk je iets te laat dan is er ook niets aan de hand. Een rijpe appel hangt wel even aan de boom. Zelfs een overrijpe appel! Pas als de appel uit zichzelf valt ben je eigenlijk net even te laat. Gevallen overrijpe appels zijn alleen nog te gebruiken voor moes. Het beste kun je goed controleren rond de oogsttijd. Een rijpe appel kun je eenvoudig plukken, een onrijpe appel geef weerstand.

Appels op een juist manier plukken

Je bent dolblij, je hebt oogst! Waar moet je nu op letten bij het plukken. Rijpe appels laten eenvoudig los maar trek ze nooit van de boom. Hiermee beschadig je de boom. Houd de appel in je hand, met wijsvinger en duim om de steel om deze te beschermen en kantel de appel. Zo verlies je de steel niet, blijft je appel vrij van beschadigingen en je appelboom ook. Kom maar op met die verse sap, appeltaart, appelmoes, appeljam en apfelstrudel. Geniet ervan!

De appelboom snoeien

Check het weer voordat je een appelboom gaat snoeien, bij zacht en droog weer kan wondweefsel goed herstellen. Bij slecht weer zoals regen en kou kunnen ze vatbaar worden voor ziekten. Start je met de snoei van een appelboom, er zit een verschil tussen de wintersnoei en de zomersnoei. Bij de wintersnoei, dan snoei je de boom vanaf december tot april. Bij de zomersnoei doe je dit van juni tot augustus. Het doel van het 2 maal snoeien is dat je van de appelboom betere vruchten kan oogsten.  

In de zomer snoeien

De zomersnoei van de appelboom is ervoor bedoelt om hem in de juiste vorm en proportie te houden. Het kan namelijk zo zijn dat jouw appelboom anders te lang wordt of uit jouw bloempot of plantenbak groeit. Wil je die groei juist wel, dan kun je je appelboom verpotten. Kies dan een grote pot uit met lekker veel ruimte om de wortels heen. En waarin hij in de toekomst ook mee zal kunnen groeien. Dit noem je vormsnoei.  Dit doe je omdat je op die manier geen last krijgt van lange uitschietende takken en de juiste vorm van appelboom behoud. 

In de winter snoeien

De wintersnoei is ervoor bedoelt dat je de appelboom zo snoeit dat er het volgende jaar weer mooie vruchten ontstaan. De takken die een stuk langer zijn dan al de andere takken in de appelboom noemt men waterloten. Deze waterloten zijn te herkennen, aan de net iets andere kleur vergeleken met de normale. Deze mag je helemaal afsnoeien. Zorg ervoor dat je 1 of 2 knoppen aan de tak laat zitten en knip de tak boven een knop die naar buiten of naar onder wijst. 

Hoe pak je het snoeien aan?

De bedoeling is dat de takken van de appelboom zoveel mogelijk zonlicht krijgen. Soms helpt het om de takken met touw of elastiek horizontaal te buigen. Verticale takken vangen minder zon. Wanneer je de takken horizontaal buigt heb je inzicht in takken zonlicht innemen van andere takken. Die snoei je. Net als alle beschadigde takken. En alle kleine zijtakken zonder knoppen want daar komen geen appels. De echte kleine behoud je, dit zijn sporen voor volgend jaar. Als laatste kort je takken in als je vindt dat de boom anders te breed wordt. Na een aantal maanden kun je het touw of het elastiek verwijderen, inmiddels groeit de tak uit zichzelf horizontaal.

Waarmee snoei je een appelboom?

Het snoeien van de takken van een appelboom kan je  meestal wel doen met een normale snoeischaar. Heb je last van dikkere takken die je weg wil knippen, gebruik daar dan een takkenschaar voor. Mocht je het niet voor elkaar krijgen met een normale takkenschaar omdat je appelboom van een groter formaat is, maak dan gebruik van een kleine zaag om deze takken af te snoeien. 

Ziektes bij de appelboom

Zoals ook veel andere planten is de appelboom gevoelig voor ziektes. Hieronder staat een lijstje van ziektes. Sproeien met VBC werkt preventief tegen kleine insecten en diverse schimmelziekten.

Spinselmot en rupsen

Een ziekte die veel bij de appelboom voorkomt is spinselmot. De spinselmot is familie van de vlinder. De larven die zich ontwikkelen tot rupsen, kunnen veel schade aanrichten aan jouw boom.  De volwassen spinselmot legt groepen van 20 tot wel 50 eitjes op verschillende bomen en struiken.

De rupsen die hieruit ontstaan eten al de blaadjes van de plant op.  Dat is zonde, in een mum van tijd heb je kale plekken door de rupsen. Wees er snel bij. De beste oplossing om dit probleem op te lossen is, om de takken waar de rupsjes opzitten of te knippen. Op die manier kunnen ze zich niet nog verder over de boom verspreiden. Of sproei preventief met middelen dat kleine insecten en rupsen weert.

De spinselmot is niet schadelijk voor de gezondheid zoals de eikenprocessierups. Het is dus echt niet noodzakelijk om giftige bestrijdingsmiddelen te gebruiken. Deze middelen kunnen namelijk schadelijk zijn voor jouw gezondheid en de andere dieren in je tuin. 

Luizen

Luizen, een van de bekendste hardnekkige beestjes op bomen, planten en struiken. Het komt vaak voor bij de appelboom. De luis is goed te bestrijden door de planten met een harde straal water te besproeien. Hiermee spel je de luis weg. De wollige bloedluis, ook wel appelbloedluis laat een rode substantie achter en ziet eruit als een wollige laag over takken heen.

Appelzaagwesp

Je herkent het meteen, larven in en op je appels. Of gaten in appels. Hartstikke vervelend. De appels vallen vroegtijdig van de boom. De wespen zelf zijn niet schadelijk, alleen de larven.

Schurft

Schurft herken je aan bruine wat ruwe plekken op appels. Je kunt een appel met schurft prima eten, ze zijn alleen wat minder mooi. 

Kurkstip

Wanneer je appelboom te weinig kalk uit de grond kan halen krijgt hij bruine kleine stippen op de appels. Ook deze appels kun je prima consumeren maar de appels smaken minder lekker. Dit is de reden dat we bij het planten van een appelboom adviseren om kalk toe te voegen aan de grond.

Meeldauw

Goed snoeien is belangrijk om meeldauw te voorkomen. Meeldauw herken je aan een witte laag om de bladeren en de takken van de appelboom.

Een appelboom in je tuin, welk tuinontwerp past bij jou?

Een appelboom kan tot wel 7 meter hoog worden, afhankelijk van de soort appelboom die je in jouw tuin hebt staan. Een appelboom zal echter de eerste jaren niet hoger groeien dan 1,5 tot 2,5e meter. Daarom is het ideaal om de appelboom de eerste paar jaren in een bloempot te hebben staan. Of in een plantenbak. Zo kun je ook op een balkon een appelboom houden.

Een landelijke tuin

Combineer je de appelboom met een aantal andere fruitplanten of met een een grasvlakte in de tuin, dan is het mooi om hem aan de rand van de grasvlakte zetten. Je kan de appelboom in de aarde zetten. Maar wil je hem echt een speciale look geven zodat het een pronkstuk van je tuin wordt? Zet hem dan in een plantenbak of bloempot die hier breed genoeg voor is, zodat de appelboom ruimte heeft om te groeien en zich goed kan wortelen. Ga voor een romantisch en elegant accent, voor een zachte uitstraling. Woon je op een boerderij, dan maakt beton het geheel Hollands stoer.

In een moderne tuin

Zet de appelboom in een lage brede pot of hoge langwerpige pot van boven de 70cm. Appelbomen kunnen groot worden en zo krijgen ze voldoende ruimte om te groeien. Door de appelboom in een hoge pot te plaatsen maak je een mooie balans tussen hoogte van de plant en pot. Ga je voor een brede pot dan kies dan een hoekige variant voor een modern tintje. Juist door een hoge pot te kiezen kun je spelen met de ruimte in je tuin qua breedte en hoogte. Kies gerust een opvallende bloempot, dat complementeert de eenvoudig klassiek grote appelboom waar de aandacht alsnog naartoe gaat in bloeiperiodes.

In een loungetuin

Voor het plaatsen van een appelboom in een loungetuin is het van belang dat je een mooie combinatie maakt tussen de bestrating en het lounge gedeelte binnen jouw tuin. En het gedeelte wat voorzien is van groen. Wil je de appelboom niet het aandachtspunt van jouw tuin laten worden, zet hem dan. Ga wel voor een opvallende bloempot, die goed bij de appelboom combineert. Bijvoorbeeld wit, mint of aqua in een Ibiza tuin, of koper of zwart in een design tuin.